Sprawiedliwość

ROBERT STRANGE (1721-1792),
WG GIULIA ROMANA (OK. 1499-1546)

Rzym,1761-1765
akwaforta, miedzioryt; 548 x 384; inw. 26097

u dołu pośrodku  sygn. rytownika i autora wzoru: R. Strange Acaderniat rtgiat artis Graphices Parisiis, et Academiarum Romae, Florentiae, atque Bonaniae. Saeius: Academiae ilem regiae Parmensis Professor; Romae delineavit, et Aqua forte  fecit A* 17ó1, atque A*. 1765 Aere  incidit.; poniżej po lewej: Justitia E Tabula Rapaehlis, in aedibus Vaticanis Romae Spectanda Sprawiedliwość z obrazu Rafaela w budynku Watykanu w Rzymie oglądana; po prawej napisy powtórzony w j. angielskim

Na stopniach świątyni siedzi personifikacja Sprawiedliwości - kobieta w kunsztownym uczesaniu, z odsłoniętą piersią - spoglądająca na wagę trzymaną w ręku, ze strusiem przy lewym boku.
Rycina Strange'a powstała w oparciu o fresk w sali (stanzy) Konstantyna w pałacu papieskim w Watykanie wykonany w latach 1517-1524 przez Gulia Romana, częściowo według projektów Rafaela (1483-1520). Prócz scen z życia wielkiego cesarza rzymskiego, zdobią stanzę wizerunki świętych papieży otoczone personifikacjami cnót. Sprawiedliwość wraz z Miłością towarzyszą Urbanowi I (222-230), patronowi winnic i urodzajów.
Umieszczenie strusia obok personifikacji Sprawiedliwości ma mieć swe źródło w symbolice hieroglifów, w której pióro strusia oznaczało egipską boginię sprawiedliwości Maat. Interpretacji znaków pisma egipskiego dokonał w V w. n. e. Horapollon, grecki intelektualista z Aleksandrii. Jego dziełko Hierugliphica zostało odnalezione w XV w. i rozpowszechniane w odpisach rękopiśmiennych, stało się źródłem inspiracji dla intelektualistów zarówno w tym, jak i w następnym stuleciu. Od początku XVI w. jego oddziaływanie zwiększyło się dzięki wydaniom drukowanym. Horapollon powiada, że Egipcjanie, przedstawiając człowieka bezstronnie wymierzającego sprawiedliwość, rysują strusia: "Zwierzę to bowiem, w przeciwieństwie do innych ptaków, ma ze wszystkich stron równe upierzenie": Odmienna interpretacja obecności towarzysza Justitii pojawia się w traktacie Ripy: rozsądzane sprawy należy rozważać z wielką cierpliwością, właściwą strusiowi, długo trawiącemu żelazo. Najpewniej z tą legendarną cechą strusiej natury związane jest popularne powiedzenie o strusim żołądku - czytelne do dziś, w przeciwieństwie do zapomnianego połączenia cech natury strusia ze Sprawiedliwością.